شناسایی انواع غذاهای بومی و تعیین مواد اولیه و روش پخت آنها در جمعیت تحت پوشش پایگاه تحقیقات جمعیتی شهر گناباد

زمینه و هدف: غذاهای بومی از نظر ارزش غذایی، در دسترس بودن مواد اولیه، تازگی، عاری بودن از نگهدارنده های شیمیایی و همچنین ارزان بودن از بهترین مواد غذایی در مناطق مختلف کشور محسوب می گردند. علاوه بر آن غذاهای بومی حامل پیامهای فرهنگی بوده و نقش بسزایی در افزایش ارتباط نسل ها و حفظ هویت فرهنگی ایفا می کنند. این مطالعه با هدف شناسایی انواع غذاهای بومی، دلایل عدم استفاده از این نوع غذاها، ارزش غذایی آنها و همچنین تعیین مواد اولیه و روش پخت غذاهای بومی در جمعیت تحت پوشش پایگاه تحقیقات جمعیتی شهر گناباد انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه یک پژوهش کیفی است که در سال1383 انجام شد. شناسایی غذاهای بومی از طریق مصاحبه و بررسی متون و منابع موجود در مورد غذاهای بومی دانشگاه÷ر جامعه پژوهش صورت گرفت. ابزار بررسی شامل: فرم مصاحبه، چک لیست مشاهده و ثبت داده ها از طریق یادداشت برداری، ضبط صوت و فیلم برداری بود. نمونه گیری بصورت خوشه ای تصادفی بوده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر گروه بندی اطلاعات از آمار توصیفی بصورت جداول توزیع فراوانی و نمودارها استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که 97 نوع غذای بومی در جامعه پژوهش وجود دارد. گروه نانها و غلات (71%)، میوه ها و سبزی ها (48%) و شیر و لبنیات (32% ) بیشترین گروههای غذایی اصلی است که در تهیه غذاهای بومی بکار رفته اند. اکثریت (52%) غذاهای بومی به عنوان نهار و بقیه آنها بعنوان شام (23%) و یا صبحانه (13%) مصرف می شدند. اکثریت (77%) غذاهای بومی مصرف معمولی داشتند اما بقیه آنها به منظور استفاده در مراسم و جشنها (11%)، درمان بیماری ها (9%) و یا در بارداری و زایمان (3%) مصرف می شدند. لبنیات و سبزیجات تازه (69%)، آب آشامیدنی (45%)، ترشی ها (36%)، نوشابه های گازدار (5/24%) و شوری ها (5%) از بیشترین موادی که همراه غذاهای بومی مصرف می شدند. خانواده هایی که غذای بومی مصرف نمی کردند، رایج نبودن غذاها در جامعه فعلی (82%)، عدم آشنایی با طرز تهیه آنها (78%) و عدم دسترسی به مواد اولیه و ابزار لازم (37%) را از علل عدم مصرف این نوع غذاها بیان نمودند. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد روی آوردن به غذاهای آماده و به اصطلاح مدرن و به فراموشی سپردن غذاهای سنتی و بومی در هر منطقه یکی از چالش های تغذیه مردم میهن مان در حال حاضر می باشد و اکثریت خانواده های مورد بررسی بدلیل رایج نبودن غذاهای بومی مصرف این نوع غذاهای مفید را رهاکرده اند.